Park Wzgórze generała Władysława Andersa

Wzgórze Andersa jest sztucznym wzniesieniem, które utworzono po 1945 roku z gruzów budynków zniszczonych w czasie oblężenia Wrocławia. Teren następnie zrekultywowano i obsypano humusem. Wzgórze zostało ukształtowane w postaci kilku tarasów rozdzielonych skarpami. Początkowo planowano w tym miejscu budowę pomnika Ziem Odzyskanych, na który władze wojewódzkie rozpisały konkurs. W 1985 roku, w 40. rocznicę upadku Festung Breslau, przy udziale najważniejszych władz państwowych z gen. Wojciechem Jaruzelskim na czele, dokonano uroczystego wmurowania kamienia węgielnego. Aktu dokonała Zofia Gomułkowa, gdyż ustalono, że jej mąż, Władysław Gomułka, zostanie patronem wzgórza i placu otaczającego wzniesienie. Od tego momentu do 1990 roku wzgórze nosiło oficjalną nazwę: Wzgórze Władysława Gomułki "Wiesława". Budowa zaprojektowanego w tym miejscu pomnika nigdy nie doszła do skutku, a po roku 1990 Rada Miejska Wrocławia uchwaliła zmianę nazwy na plac Generała Władysława Andersa i Wzgórze Andersa. Założenie przeznaczono na tereny rekreacyjne. W latach 80. i 90. XX koncepcję zagospodarowania przestrzennego określano mianem tzw. „Zielonego Klina”. Tereny rekreacyjno-sportowe Wzgórza i parku Andersa, Parku Skowroniego wraz ogrodami działkowymi i cmentarzami tworzą przestrzenny klin zieleni, rozmieszczony od osiedla Partynice na południu Wrocławia, w kierunku centrum miasta. W 1996 roku Rada Miejska Wrocławia przyjęła do realizacji projekt wrocławskich terenów rekreacyjnych obejmujących m.in. „trasę południową” łączącą wzgórze i park Andersa z pasem parków i terenów zieleni na Partynicach oraz Grabiszynku. W tym samym roku w konkursie na zagospodarowanie Wzgórza Andersa i jego otoczenia wygrał projekt zakładający utworzenie wielofunkcyjnego parku rozrywki w ciągu „Zielonego Klina”. Pierwszą nagrodę otrzymała w 1996 roku praca zespołu pod kierunkiem Haliny Gołdy-Krajewskiej. Z projektu o bogatym programie funkcjonalnym, w kolejnych latach zrealizowano jedynie zakres umocnienia i obsadzenia roślinnością skarp wzgórza przy ul. Ślężnej i ul. Kamiennej.

W 2005 roku Rada Miejska Wrocławia uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru Wzgórza Andersa. W tym samym roku we wschodniej części wzgórza rozpoczęła się budowa kompleksu rekreacyjnego o nazwie Wrocławski Park Wodny (nazywany aquaparkiem). Prace prowadzono w latach 2005-2006. Wówczas wokół obiektu założono: od strony zachodniej -zewnętrzne baseny rekreacyjne, tereny wypoczynkowe, plaże i plac zabaw, od północy - ogród, od wschodu - parkingi i skwer przed głównym wejściem od strony ul. Borowskiej.

Po roku 2013 teren Wzgórza Andersa stał się kierunkiem wielu oddolnych inicjatyw społecznych zgłaszanych przez mieszkańców w ramach projektów Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego. W 2014 roku na jednym z pośrednich poziomów wzgórza powstał plac sportów miejskich typu parkour. W tym samym roku w związku z wzrostem zainteresowania terenem opracowano dokumentację techniczną dla schodów terenowych prowadzących na wzgórze od strony ul. Petrusewicza, jednak pomysł nie doczekał się realizacji. W 2015 roku plac sportów miejskich otrzymał oświetlenie techniczne, a w 2017 roku na najwyższym poziomie wzgórza zbudowano dwa równoległe tory rowerowe typu pumptrack. W następnych latach, w związku z kolejnymi inicjatywami zgłaszanymi przez mieszkańców, teren wzgórza objęto studialnymi pracami planistycznymi prowadzonymi przez Biuro Rozwoju Wrocławia (BRW). W 2016 roku wrocławski oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) ogłosił konkurs na koncepcję zagospodarowania Wzgórza Andersa, na który wpłynęło wiele pomysłów wrocławskich pracowni architektonicznych. Pomimo tych działań nie udało się doprowadzić do wypracowania konkretnych rozwiązań i oficjalnej koncepcji zagospodarowania obejmującej teren całego wzgórza. W 2017 roku Rada Miejska Wrocławia uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru parku wodnego w rejonie ul. Borowskiej. W 2020 roku północno-wschodnia część wzgórza pozostała pomniejszona w wyniku rozbudowy aquaparku. Fragment terenu parku wodnego powiększono wówczas o dwa nowe baseny kąpielowe, kasy od strony ul. Petrusewicza, natomiast na części wzgórza powstała strefa relaksu z leżakami, obiektami gastronomicznymi i widokiem na niżej usytuowaną część Aquaparku.

W 2022 roku w południowo-wschodniej części terenu sąsiadującego z wzgórzem, w granicach Aquaparku, zrealizowano największy w Polsce ogród saunowy. Zagospodarowanie w formie „wioski” objęło sześć drewnianych domów z 25-osobowymi saunami, strefę gastronomiczną, leżaki i zaplecze sanitarne.

Wzgórze zlokalizowane jest w kwartale pomiędzy ulicami: Petrusewicza, Kamienna, Ślężną i Borowską. Teren leży w dzielnicy Krzyki, na osiedlu Huby, na południowy-wschód od Dworca Głównego PKP. Najbliższe sąsiedztwo stanowią: Wrocławski Park Wodny (Aquapark), zabudowa mieszkalna wielorodzinna, zabudowa handlowo-usługowa wraz z parkingami, kampus Uniwersytetu Ekonomicznego wraz z domami studenckimi.

Wzgórze ma kształt płaskiego kopca uformowanego z pięciu zmniejszających się ku górze warstw. Najwyższy punkt znajduje się w części południowo-zachodniej.
W układzie przestrzennym miasta oraz w ujęciu urbanistycznym Wzgórze Andersa jest ważnym elementem systemu zieleni miejskiej. Wraz z Parkiem Andersa, Parkiem Skowronim oraz ogrodami działkowymi tworzą charakterystyczny „Zielony Klin Południowy”, który przebiega na osi północ-południe od Dworca Głównego PKP, aż do nasypu kolejowego. Powiązane ze sobą tereny zieleni pełnią istotne funkcje jako korytarze ekologiczne i klimatyczne, szczególnie ważne w wymiarze obserwowanych niekorzystnych zjawisk takich, jak miejska wyspa ciepła. Korytarze takie pełnią również funkcje przewietrzające silnie zabudowane części miasta. „Zielony Klin Południowy” pomimo, że jest poprzecinany gęstą siatką ulic oraz częściowo zabudowany mniejszą i większą zabudową kubaturową, w dalszym ciągu spełnia swoje funkcje ekologiczne.

W latach 90. XX wieku Wrocławski Program Turystyczny zakładał zagospodarowanie terenów zieleni Wzgórza Andersa tak, aby wraz z Parkiem Andersa, Parkiem Skowronim, Parkiem Południowym, Górką Skarbowców oraz terenami zieleni na Partynicach lub Grabiszynku, stworzyły spójny przebieg trasy rekreacyjnej o znaczeniu ogólnomiejskim (tzw. trasy południowej).
Z perspektywy czasu obserwowane są dwa główne procesy, którym poddawane jest Wzgórza Andersa. Z jednej strony są to punktowo realizowane projekty budżetów obywatelskich, które aranżują coraz to kolejne, otwarte wcześniej, przestrzenie wzgórza, bez ogólnej koncepcji zagospodarowania całości terenu. Drugim jest stopniowa ekspansja na teren wzgórza zagospodarowania związanego z funkcjonowaniem Wrocławskiego Parku Wodnego.

Wysokość bezwzględna wzgórza wynosi 138 m n.p.m. Na szczyt i kolejne tarasy prowadzą łagodne rampy terenowe, które bieg rozpoczynają się w południowej części wzgórza, od strony skrzyżowania ul. Ślężnej i Kamiennej oraz od strony wyjazdu z parkingu Aquaparku przy ul. Kamiennej. Pozostałe podejścia terenowe o większym nachyleniu skarp znajdują się od strony skrzyżowania ulic Ślężnej i Kamiennej, jak również od strony północno-wschodniej i północno-zachodniej przy ul. Petrusewicza.

W 2009 roku w sąsiedztwie wzgórza, przed Wrocławskim Parkiem Wodnym zaaranżowano strefę wejściową w charakterze dekoracyjnym i reprezentacyjnym oraz jako barierę izolacyjną zieleni wokół parkingów.

Wzgórze zlokalizowane jest w Południowym Klinie Zieleni Wrocławia. Kompozycja złożona jest z otwartych, trawiastych polan na tarasach wzgórza oraz skarp porośniętych drzewami i krzewami, szczególnie przy stromych zboczach, graniach działki oraz od strony parku wodnego. Drzewa rosną głównie w układzie krajobrazowym, obwodowym. W drzewostanie dominują gatunki z rodzaju robinia akacjowa. Wśród drzew występują również: klon (w odmianach), jesion, topola, dąb, brzoza, leszczyna turecka. Południowa i zachodnia skarpa wzgórza jest intensywnie obsadzona krzewami, które miały na celu wzmocnienie terenu. Krzewy reprezentują gatunki tj. róża (w odmianach), rdestowiec, żarnowiec, irga, ligustr, jeżyna oraz dziki bez. Spotykane również odmiany pnączy (tj. powojnik) oraz rośliny stanowisk ruderalnych (tj. pokrzywa). Północne skarpy wzgórza pomiędzy tarasami są głównie trawiaste. Wokół toru rowerowego na skarpach trawniki oraz nasadzenia krzewów żywopłotowych z gatunku irga błyszcząca.

W strefie wejściowej do Wrocławskiego Parku Wodnego nasadzono ozdobne rabaty z różami, sosną górską, jałowcem, wrzosem, trawami ozdobnymi, bylinami oraz pojedynczymi sosnami pospolitymi i dębami szypułkowymi. Wokół budynku na dużej powierzchni wykonano zwarte masywy krzewów róży pomarszczonej, jaśminowca, derenia białego, świdośliwy kłosowej i kaliny. Na parkingu posadzono szpalery klonu pospolitego oraz okrywowe grupy krzewów tawuły japońskiej oraz irgi.