Park Mamuta

W latach 30. XX w. przystąpiono do rozbudowy podmiejskiej wsi Oporów (niem. Opperau) o zespół zabudowy willowej zakomponowany w duchu miasta-ogrodu. Plan urbanistyczny nowej części osiedla zakładał zachowanie szerokiego pasa łąk pomiędzy obecną ul. Bukowskiego, a nieuregulowaną Ślęzą. Pozwalało to na zachowanie ciągłości korytarza ekologicznego rzeki oraz zabezpieczenie terenów otwartych jako niezbędnej części osiedla.

Teren obecnego parku w ostatnich dekadach był rozparcelowany i oddany w dzierżawę mieszkańcom, którzy zakładali tu ogrody działkowe lub małe grunty orne. Z tego okresu zachowały się liczne drzewa i krzewy owocowe oraz małe sady. W ostatnich latach teren był w większości nieużytkowany i natura przywracała tu swoje porządki w toku spontanicznej sukcesji – zarastania przez pionierskie gatunki drzew i krzewów.

Pierwsze pomysły na parkowe zagospodarowanie tego terenu formułowano na forum osiedla już na początku lat 2000. Od tamtej pory na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej powstało kilka koncepcji zagospodarowania terenu, które ukazywały mieszkańcom możliwości rekreacyjnego wykorzystania terenu.

Wraz z organizacją we Wrocławiu pierwszego Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego w 2013 r. zgłaszano pierwsze pomysły na zagospodarowanie tego terenu. W drugiej edycji, projekt WBO 2014 Park wspólnotowy Ślężański Mamut, zgłoszony przez Radę Osiedla Oporów (lider: Tomasz Stefanicki), zdobył 5239 głosów i został przyjęty do realizacji. W kolejnych latach ZZM przystąpił do porządkowania terenu i przygotowania go do inwestycji. Jednocześnie mieszkańcy, wspierani przez aktywistów i Zarząd Zieleni Miejskiej, organizowali akcje sadzenia drzew oraz wydarzenia społeczno-kulturalne, głównie we wschodniej części parku, która była najbardziej uczęszczana z uwagi na dojście do kładki i parku Grabiszyńskiego. W 2016 r. w tej części założono „Polanę Profesorów”, na cześć zasłużonych mieszkańców – naukowców i studentów, którzy po 1945 r. zasiedlili Oporów. Wiosną 2018 r. rozpoczęto prace budowlane w ramach realizacji pierwszego etapu zagospodarowania terenu. Parku Mamuta został oddany do użytku w sobotę 10 listopada 2018 r.

Park Mamuta powstał w dolinie Ślęzy i mimo, że rzeka jest obecnie ograniczona wałami przeciwpowodziowymi, czytelne jest wiele form ukształtowania terenu i grup zieleni charakterystycznych dla dolin rzecznych. W kompozycji parku zachowano lokalne obniżenia terenu (okresowo podmokłe) oraz liczne zadrzewienia łęgowe i grądowe.

Układ komunikacyjny budują prostokreślne ścieżki łączące liczne wejścia do parku. Główny ciąg parkowy poprowadzony jest wewnątrz, wzdłuż terenu zieleni, miejscami łącząc się ze ścieżką biegnącą na wyniesieniu grobli. Stanowi dla niej alternatywną ścieżkę spacerowo- biegową. Strefy wejściowe do parku oraz poszczególne odcinki dróg podkreślają najciekawsze osie widokowe. Główne wejście zlokalizowano na przedłużeniu historycznej alei lipowej – zielonej osi Oporowa, która zawsze doprowadzała mieszkańców nad rzekę.

Teren podzielony jest na kilka stref w układzie poprzecznym w nawiązaniu do wcześniejszych charakterystycznych łanowych podziałów terenu. Zachowano tu wiele uprawianych wcześniej drzew owocowych oraz liczne zadrzewienia doliny. Ważnym ciągiem widokowym jest wspomniana ścieżka na wałach Ślęzy, z której dobrze widać cały park. Łączy ona ten park z kilkoma najcieciekawszymi wrocławskimi terenami zieleni: park Kleciński, powstający park Krzycki, park Grabiszyński, powstający park Awicenny, Las Oporowski oraz park Tysiąclecia.

Na kształt parku kluczowy wpływ miały zastane uwarunkowania. Ukształtowanie terenu doliny rzeki i czytelne terasy zalewowe determinują różne formy roślinności: w niższych partiach przy Ślęzy siedliska łęgowe z gatunkami wierzby, topoli i wiązów, a w niezadrzewionych obniżonych strefach teren porasta trzcina oraz - bliżej zabudowań osiedla porasta roślinność typowa dla siedlisk grądowych, gdzie zobaczymy więcej lip, dębów i klonów.

Obszar pokrywają liczne drzewa i krzewy owocowe oraz małe sady jako pozostałość po zlikwidowanych ogródkach działkowych. W ostatnich latach teren był w większości nieużytkowany i natura rozwijała się w toku spontanicznej sukcesji – zarastania przez pionierskie gatunki drzew i krzewów.

Jednak w tym przypadku najciekawsze jest dziedzictwo archeologiczne doliny Ślęzy i ślady neandertalczyków oraz szczątki mamuta odkryte w czerwcu 1994 roku. Podczas robót ziemnych w rejonie ulic Jordanowskiej i Harcerskiej odnaleziony został dobrze zachowany fragment ciosu prawdziwego mamuta. Twórcy podkreślają, że gęsto rozsiane obszary zainteresowań i znalezisk archeologicznych wyróżniają Ślęzę na tle pozostałych wrocławskich dopływów Odry. Z nią łączy się nazwa Śląska i jego świętej góry – Ślęży. Do tych zamierzchłych dziejów nawiązuje nazwa parku i jego ikona, czyli główna atrakcja zabawowa Ślężański Mamut (www.parkmamuta.pl).